Η ομιλία του Προέδρου του Ελληνικού Δικτύου Ανθεκτικών Πόλεων & Δημάρχου Ελληνικού – Αργυρούπολης, Γιάννη Κωνσταντάτου, στην Ά Γενική Συνέλευση που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 29/05.
Είμαστε η πιο ισχυρή ασπίδα για τους κινδύνους που απειλούν τις πόλεις μας
Αγαπητές/Αγαπητοί Συνάδελφοι,
Με ιδιαίτερη χαρά σας καλωσορίζω στην Α’ Γενική Συνέλευση του «ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΑΝΘΕΚΤΙΚΩΝ ΠΟΛΕΩΝ – Ελ.Δ.Α.Π.»· στο δίκτυο που ιδρύθηκε για την Πολιτική Προστασία, την Ανθεκτικότητα και την Αειφορία.
Σε συνέχεια της Διακήρυξης που υπογράψαμε 100 Δήμοι απ’ όλη τη χώρα, στις 12 Μαρτίου 2024 στο πλαίσιο του 3ου Forum του Σ.Π.Α.Υ., η διαδικασία σύστασης του Δικτύου ολοκληρώθηκε με εντυπωσιακή συμμετοχή και ταχύτητα.
Αυτή τη στιγμή που η κλιματική κρίση μεταβάλλεται από μια μελλοντική απειλή σε μια κρίσιμη κατάσταση με επείγοντα χαρακτήρα, δεν είμαστε ο καθένας μόνος του. Τα 93 ιδρυτικά μέλη του Ελ.Δ.Α.Π., οι επιπλέον 14 δήμοι που έχουν λάβει απόφαση ένταξης και άλλοι 35 δήμοι που ετοιμάζονται να ενταχθούν λαμβάνοντας, ο ένας μετά τον άλλο, τις αναγκαίες αποφάσεις, είναι μόνο η αρχή.
Η λογική μας είναι να δημιουργήσουμε μια ισχυρή ασπίδα για τους κινδύνους που απειλούν τις πόλεις μας και παράλληλα να εξασφαλίσουμε μια προνομιακή σχέση με το κράτος στα θέματα διαχείρισης δασών και πολιτικής προστασίας. Γιατί συνάδελφοι, ενώ πλέον έχουμε μερίδιο ευθύνης στην προστασία των δασών, δεν έχουμε μερίδιο δικαιωμάτων στην αξιοποίησή τους.
Ανταποκρινόμενοι στους φιλόδοξους στόχους της ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και της Στρατηγικής για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, πολλές ευρωπαϊκές πόλεις και περιφέρειες έχουν ξεκινήσει μια πορεία μετασχηματισμού, με στόχο να επανεξετάσουν τα κοινωνικά και οικονομικά συστήματα, και τις υποδομές τους προκειμένου να επιτύχουν ανθεκτικότητα και κλιματική ουδετερότητα. Αν και είναι σαφές ότι αυτοί οι δύο στόχοι συνδέονται σε μεγάλο βαθμό μεταξύ τους, ωστόσο παρατηρείται μεγάλη δυστοκία όταν επιχειρείται να διασυνδεθούν –όπως είναι λογικό και αυτονόητο– σε ένα κοινό πλαίσιο με τους στόχους και τα σχέδια πολιτικής προστασίας.
Για το λόγο αυτό, το δίκτυό μας εκκινεί από την πεποίθηση ότι, οι συνθήκες που θα επιτρέψουν έναν επιτυχημένο μετασχηματισμό για την ανθεκτικότητα και την κλιματική ουδετερότητα, θα πρέπει κατά προτεραιότητα να έχουν προετοιμαστεί για τις προκλήσεις της πολιτικής προστασίας.
Άλλωστε από τον ίδιο τον ορισμό της, η «ανθεκτικότητα» (resilience) αφορά στη «δυνατότητα των κοινωνιών να διαχειριστούν τις επιπτώσεις μίας κρίσης, μιας καταστροφής, με στόχο τον περιορισμό των απωλειών και την αποφυγή περαιτέρω κλιμάκωσης».
Η πρωτοβουλία του δικτύου μας έχει ως αφετηρία της, τις μεγάλες επιτυχίες που κατέγραψε ο Σ.Π.Α.Υ. τα τελευταία 4 χρόνια στον τομέα της πρόληψης, οι οποίες τον καθιστούν πλέον παράδειγμα καλής πρακτικής με την χρήση της τεχνητής νοημοσύνης και των έξυπνων εφαρμογών στην δασοπροστασία, μοναδικό σε όλη την Ελλάδα. Στόχος μας είναι μέσω του δικτύου το μοντέλο συνεργασίας – λειτουργίας του ΣΠΑΥ, να καθιερωθεί σε όλες τις περιφέρειες της χώρας.
Βασικός σκοπός του Ελ.Δ.Α.Π. είναι να αναπτυχθεί στο πλαίσιο των διεθνών και εθνικών στρατηγικών Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Διαχείρισης Συνεπειών, στοχεύοντας στην στήριξη και την ενδυνάμωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο έργο της για κοινωνίες ασφαλείς και ανθεκτικές.
Στοίχημά μας είναι να μην βρεθεί κανείς δήμαρχος έκθετος και υπόλογος για παραλείψεις ενεργειών που κρίνονται σκόπιμες στην προσπάθειά του να προστατεύσει τον τόπο του.
Στη μάχη της πολιτικής προστασίας, κανείς δεν πρέπει να είναι μόνος του.
Η επιστημονική Ομάδα του Ελ.Δ.Α.Π. οργάνωσε την πρώτη αναλυτική καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης και των αναγκών των Δήμων στον τομέα της Πολιτικής Προστασίας, την οποία αμέσως μετά θα σας παρουσιάσει, και έχει σοκαριστικά στοιχεία για την κατάσταση που βρίσκονται, σε επίπεδο πολιτικής προστασίας, η συντριπτική πλειοψηφία των Δήμων μας, από θέμα ανθρώπινου δυναμικού, ανύπαρκτου υλικοτεχνικού εξοπλισμού. Είναι κομβικής σημασίας, να έχουμε μια καλή καταγραφή και επεξεργασία των τοπικών δεδομένων, να αποτυπώσουμε σωστά τα προβλήματα, να τεκμηριώσουμε τις ανάγκες και να θέσουμε τις προτεραιότητες. Από την ανάλυση και οργάνωση αυτών των πληροφοριών, προκύπτουν οι πρώτες δράσεις του Ελ.Δ.Α.Π..
Προχωρούμε σε στενή συνεργασία και συνέργειες με την πανεπιστημιακή κοινότητα στην Ελλάδα και την Ευρώπη, με στόχο:
– την εκπόνηση των κατάλληλων σχεδίων και μελετών που κάθε δήμος θα υποβάλει για χρηματοδότηση, γνωστοποιώντας με τον τρόπο αυτό τις ανάγκες των κοινωνιών μας προς κάθε υπερκείμενη αρχή διοίκησης, συμπεριλαμβανομένων των ελεγκτικών μηχανισμών.
– την εξασφάλιση της απαραίτητης τεχνογνωσίας για την ανάπτυξη προγραμμάτων ετοιμότητας με σωστό σχεδιασμό και ορθές πρακτικές, και οπωσδήποτε για την αξιοποίηση των τεχνολογικών εργαλείων διαχείρισης κρίσεων, και της τεχνητής νοημοσύνης που, αναλόγως την περίπτωση, θα αποτρέψουν, θα περιορίσουν ή θα διαχειριστούν τα αποτελέσματα μιας κρίσης ή μιας καταστροφής.
Επειδή η όποια παρέμβασή μας και ένταξη δράσης ή προγράμματος απαιτεί να είμαστε δικαιούχοι, και τα δάση που ανήκουν διοικητικά στην περιοχή μας κατά τεκμήριο είναι δημόσια, απαιτείται η «νομιμοποίησή μας».
Γι’ αυτό θα προχωρήσουμε σε Προγραμματική Σύμβαση με το ΥΠΕΝ, με την οποία θα μας δίδεται η δυνατότητα να σχεδιάζουμε και να υλοποιούμε:
– Μελέτες και Έργα Προστασίας Δασών
– Δράσεις παρακολούθησης (monitoring) και επιτήρησης συμβάντων πυρκαγιών
– Οργάνωση και λειτουργία εθελοντικών ομάδων φύλαξης και επέμβασης
– Μελέτες και Έργα Δασικής Αναψυχής
– Δημιουργία και Λειτουργία Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Ενημέρωσης
– Μελέτες και Έργα Κατασκευής Μονοπατιών
– Μελέτη και Κατασκευή Αθλητικών Εγκαταστάσεων
– Δράσεις Παρακολούθησης της υγείας του δάσους, μέσω συστήματος παρακολούθησης δεικτών
– Δράσεις Ελέγχου Πανίδας (Αγριογούρουνα)
– Δράσεις Διαχείρισης Δασών και Παραγόμενης Βιομάζας
Επίσης, προτείνουμε να οργανωθεί ανά Δήμο, η καταγραφή και Δημιουργία Βάσης Δεδομένων Δασικών Δέντρων (δηλ. Δέντρων που βρίσκονται στους κοινόχρηστους χώρους και τους δρόμους στον αστικό ιστό των πόλεων, και εγκατάσταση συστήματος παρακολούθησής του.
Με τη ψήφιση του Ν. 5106/24 (ΦΕΚ 63/Α/2024) στο Δεύτερο Μέρος (άρθρα 20, 21 22, 23, 24, 25. 26, 27, 28, 29, 30 και 31) καθορίστηκαν Διαδικασίες Διαχείρισης των Δασών από Υβριδικά, Συνεργατικά Σχήματα, και καθορίστηκαν αντισταθμιστικά και ανταποδοτικά οφέλη στα οποία περιλαμβάνεται ένα ποσοστό 2% των εσόδων υπέρ των ΟΤΑ που βρίσκονται πλησίον των δασών, για τα οποία ορίζεται ότι οι ΟΤΑ, βάσει των εσόδων αυτών, προβαίνουν σε αντίστοιχη μείωση των δημοτικών τελών.
Αυτό το κεφάλαιο που αφορά τη διαχείριση των δασών, την απόληψη της βιομάζας, τα αντισταθμιστικά οφέλη και την επιδότηση των αναδόχων, καθώς και τα δικαιώματα ρύπων που είναι ένα άλλο μεγάλο θέμα, θα το παρουσιάσει σε πρώτη φάση ο άμισθος Τεχνικός Σύμβουλος Νίκος Χλύκας, Δασολόγος – Περιβαλλοντολόγος.
Βρισκόμαστε σε συνεχή επικοινωνία και στενή συνεργασία με τους εθελοντές μας. Η ανάπτυξη του εθελοντισμού αποτελεί τομέα εξαιρετικής σημασίας για το Ελ.Δ.Α.Π. Στόχος μας είναι να σχεδιάσουμε κατάλληλα προγράμματα εκπαίδευσης και ενημέρωσης τόσο των πολιτών όσο και του προσωπικού των δήμων, προκειμένου να βελτιωθεί η αντίληψη και η γνώση μας για τους κινδύνους που διατρέχουμε λόγω των φυσικών καταστροφών, αλλά και να αποκτήσουμε νέες δεξιότητες για την αντιμετώπισή τους.
Θα ήθελα να επισημάνω για ακόμη μια φορά, ότι είμαστε δίπλα στην πολιτεία. Ο μεγάλος αυτοδιοικητικός βραχίονας που δημιουργήσαμε για την πρόληψη και την ετοιμότητα σε τοπικό επίπεδο, χρειάζεται να επιδιώκει πάντα τη συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία και την εκάστοτε κυβέρνηση. Θα πρέπει όμως να καταστεί σαφές ότι, δεν θα ανεχθούμε να απολογούμαστε για τις παθογένειες, τα προβλήματα και τις ελλείψεις που παρατηρούνται διαχρονικά στους μηχανισμούς πολιτικής προστασίας.
Κανένας Δήμος δεν πρέπει να μένει μόνος του απέναντι στη λαίλαπα της κλιματικής αλλαγής. Όλοι μαζί μπορούμε να θωρακίσουμε τις πόλεις μας για να προστατεύσουμε τους κατοίκους και το φυσικό μας πλούτο. Στόχος μας λοιπόν είναι να καταγράψουμε σε απόλυτο βαθμό τις ανάγκες μας. Να ξέρουμε ακριβώς τι χρειαζόμαστε. Να μπορούμε να έχουμε την ωριμότητα να ζητήσουμε από την κεντρική διοίκηση τους απαιτούμενους πόρους. Να γνωστοποιήσουμε σε όλους: την κυβέρνηση, τη Βουλή αλλά και τη δικαιοσύνη τι πρέπει να γίνει για να μπορούμε να αναλάβουμε τις ευθύνες που μας αναλογούν. Κανείς από εμάς δε θα κρυφτεί από τις ευθύνες του, αλλά και κανείς δε θα είναι μόνος του χωρίς πόρους, χωρίς δυνατότητες, βορά στις αλλεπάλληλες φυσικές καταστροφές.
Η πολιτική προστασία αποτελεί πεδίο συντονισμένης δράσης μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων. Γι’ αυτό στο σχεδιασμό μας εντάσσονται αυτονόητα τα διάφορα επίπεδα διακυβέρνησης, από τοπικά έως περιφερειακά, εθνικά και ευρωπαϊκά. Το Ελ.Δ.Α.Π. ήδη βρίσκεται σε επαφή και θα προγραμματίσει κοινές δράσεις με άλλες πρωτοβουλίες και έργα που εργάζονται για τον ίδιο στόχο. Επιπλέον, το Ελ.Δ.Α.Π. επιδιώκει την συμμετοχή του σε άλλα ευρωπαϊκά δίκτυα καθώς και την υποβολή προτάσεων σε όλα τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς όφελος των μελών του.
Με αυτές τις προϋποθέσεις, το Ελ.Δ.Α.Π. δημιουργεί έναν ανοιχτό χώρο για την ανταλλαγή πληροφόρησης και τεχνογνωσίας και διεκδικεί πρωταγωνιστικό ρόλο ως Φορέας Τεχνικής Βοήθειας και σημείο αναφοράς για τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης στον τομέα της Πολιτικής Προστασίας.
Πραγματοποιούμε σήμερα την πρώτη μας Γενική Συνέλευση για να εκλέξουμε τα Όργανα του Ελ.Δ.Α.Π.
Παράλληλα, ως μια απτή και μετρήσιμη προσφορά προς τα μέλη μας, παρουσιάζουμε τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνας που διεξήχθη μέσω Ερωτηματολογίου για την καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης στους δήμους μας, και βάσει αυτών ξεκινάμε να θέτουμε στόχους και δράσεις για την επόμενη ημέρα. Είναι η στιγμή να καθορίσουμε τις προτεραιότητές μας σε ένα συνεκτικό και ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης για την επόμενη περίοδο.
Στο πλαίσιο της σημερινής μας συνάντησης, παρουσιάζουμε, επίσης, τις δυνατότητες αξιοποίησης του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων ρύπων προς όφελος των οικοσυστημάτων μας και της πράσινης πολιτικής που ασκεί το Ελ.Δ.Α.Π. Πρόκειται για έναν πρωτότυπο μηχανισμό που έχει τεθεί σε εφαρμογή από την ΕΕ για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και αφορά στην υποχρέωση των ρυπογόνων βιομηχανιών να στηρίζουν μέτρα συμψηφισμού ρύπων προς ενίσχυση του πρασίνου και της υγείας των δασών.
Ανοίγουμε, επιπλέον, το θέμα των διαδικασιών ανάθεσης της διαχείρισης των δασών από Υβριδικά, Συνεργατικά Σχήματα (Ν. 5106/24 – ΦΕΚ 63/Α/2024) με επίκεντρο τα αντισταθμιστικά και ανταποδοτικά οφέλη που μπορούν να έχουν οι ΟΤΑ που βρίσκονται πλησίον των δασών.
Είμαι βέβαιος ότι αποτελούμε πλέον μια ισχυρή, συνεχώς αυξανόμενη ομάδα, που θα καταφέρει με ομοψυχία και αποτελεσματικότητα να επιτύχει τους κοινούς μας στόχους.
Καλή Αρχή και Καλή Επιτυχία στο έργο μας!
